متيل فنيديت با نام تجاري «ريتالين » نام دارويي است كه توسط كمپاني داروسازي «نوارتين » در سال 1954 به بازار دارويي دنيا عرضه شد. هدف از ارائه اين دارو در ابتدا، درمان افسردگي، خواب آلودگي در طول روز و سندرم خستگي مزمن بود؛ اما بتدريج با پيشرفت علم و تجربه هاي گوناگون مشخص شد مي توان از اين دارو در درمان كودكاني كه دچار اختلال بيش فعالي و كم توجهي هستند نيز استفاده كرد. قرص «ريتالين » خواصي شبيه آمفتامين (مانند قرصهاي اكستازي) دارد. متاسفانه در سالهای اخیر
مصرف خودسرانه این دارو در کشور ما رو به افزایش گذاشته است و گزارشهای متعددی وجود دارد که برخی از دانشجويان بدون آگاهي از اثرات زيانبار آن، در شبهای امتحان از اين قرص استفاده مي کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند. دارویی که عوارض آن بهایی بیش از چند ساعت بیدار ماندن برای درس خواندن دارد اما مصرف كنندگانش از آن بی خبرند.
مصرف کنندگان تصور می کنند ریتالین دارويي بی خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص ها می تواند در حد مواد دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد. پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت تر و پیچیده تر از سایر مواد مخدر است.
استفاده محدود و کنترل شده ریتالین باعث عادت کردن بدن مصرف کننده به دوزهای پایین و در نتیجه ایجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهای بالاتر و حتی مصرف داروهای سنگین تر و خطرناک تر می شود. علاوه بر آن تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است.
عمده ترين دليل گرايش به استفاده از این قرص ها الگو برداری و نقش پذیری از گروه دوستان است. تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه شب های امتحان از ديگر علل گرایش دانشجویان به مصرف اين قرص مي باشد.
توجه به اين نكته حائز اهميت است كه، مصرف ریتالین به دلیل مشخص بودن عوارض ناخوشایند آن از سوی دانشجویان علوم پزشکی استقبال نمی شود ولی برخي از دانشجویان ساير رشته ها به دليل آشنا نبودن با عوارض آن به مصرف آن دست مي زنند که لازم است آگاهی های لازم در این خصوص داده شود.
فرد بعد از مدتی که قرض را به طور موقتی و برای موقعیت های خاصی استفاده می کند به مرور به این ماده اعتیاد پیدا می کند، زرد شدن رنگ پوست، مشکلات کبدی، نارسایی کلیه، اضطراب، بی قراری، پرخاشگری، رفتار عصبی از عوارض روحی و جسمی شایع در این افراد است و بعد از مدتی فرد را از پا در می آورد.
مصرف این دارو برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بی قراری، حساسیت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا، افسردگی های قابل درمان با داروهای ضد افسردگی رایج، تیک های حرکتی و کودکان زیر 6 سال منع می شود.
داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می شود اما استفاده از آن توسط افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و بیدار ماندن بيشتر عوارضی را در پي دارد که شناخته شده ترین آنها به شرح زير مي باشند:
– عصبی شدن و بی خوابی
– حالت تهوع و استفراغ
– احساس سرگیجه و سردرد
– تغییرات ضربان قلب و فشار خون که معمولا به صورت افزایش است
– خارش و جوش های پوست
– دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده
– مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی)
– بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
– بروز افسردگی پس از قطع مصرف
عوارض مصرف مقادير زياد ريتالين
– از دست دادن اشتها و سوء تغذيه و كاهش وزن
– لرزش و پرش عضلات
– تب، تشنج و سردرد
– نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردي مي تواند به شکل خطرناکي ادامه پيدا کند.
– تکرار حرکات و اعمال بي هدف
– بروز حالت هاي پارانوييد(سوء ظن)، توهم و هذيان
– ضايعات پوستي مزمن و احساس حرکت و جنبش حشرات در زير پوست
دانشجویانی که فکر می کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است. چرا که زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می شود در صورتی که مغز استراحت کند این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می گیرد. در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد مغز نمی تواند آن اطلاعات را پردازش کند پس بیدار ماندن طولانی نمی تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.
با اين وجود افرادی که نیاز به بیدار ماندن در شب را دارند بهتر است با استراحت کوتاهی در روز و استفاده از قهوه و چای به با آثار تخریبی این قرص و اعتیاد به آن مقابله كنند.